Natuur- en Vogelwacht Wat is er te zien en te leren in de Heemtuin?
Op deze pagina staan foto’s en wetenswaardigheden uit de Heemtuin. Heb je zelf iets gezien en gefotografeerd? Stuur het naar ‘redactie@nvwa.eu’. Dan zetten we het op deze pagina. Maar ook ander natuurnieuws uit de Alblasserwaard is welkom.
Voor de Heemtuin is ook een rondwandeling beschikbaar met een (uitgebreide) toelichting
2024
28-09-2024 De herfst is begonnen. De paddenstoelen groeien zelfs onder de banken.
De wespenorchis groeit zelfs onder de banken. Het zaad is gevormd.
18-09-2024 Een Haantje is een kleurrijke kever, dat is te zien aan de 2 dekschilden op zijn/haar rug en geen steeksnuit
Er zijn er veel meer van, o.a. het Elzenhaantje. Foto: Leen den Ouden
18-09-2024 Een akkerhommel, die in de kruidentuin zijn voedsel aan het verzamelen was. Foto: Leen den Ouden
06-09-2024 – Carl vond in de tuin een aantal van dezelfde soort wantsen.
Dit is een Gyromastes soort, vermoedelijk de Gyromastes rhombea. Het is een wants, want hij/zij heeft een steeksnuit. (zie de schaduw).
Het achterlijf is ruitvormig en steekt buiten de vleugels uit. Dit is een jong exemplaar, want de vleugels zijn nog niet uitgegroeid!
De wantsen kennen geen popstadium, zoals de kevers, die een bijtsnuit hebben en geen steeksnuit.
Hieruit blijkt, dat je in het naseizoen van de zomer veel insecten ziet.
Gezien, helaas geen foto, een argusvlinder. Gelukkig in onze tuin, even als vorig jaar, zie de foto aldaar.
Eind augustus in de Heemtuin
Rups van de Wilgenhoutvlinder, zoekend naar een plaats om te verpoppen. De grote rups komt soms voor tijdens en knotten. Deze rups was een delicatesse voor de Romeinen. Heeft u trek?
Mogelijk hebben het aantal vlinders nog een eindsprint – qua aantallen – in september, als we warm weer houden.
Gehakkelde aurelia in de Heemtuin
Gehakkelde aurelia. Deze soort heb ik 40 jaar geleden voor het eerst gezien in Duitsland achter Kassel.
De vlinder is mooi gekleurd. De rups heeft als waardplant Brandnetel!
Landkaartjes
Zoekplaatje van landkaartjes net uitgevlogen. Er zijn er 5 op deze foto. Wie vindt ze?
Landkaartje. In het voorjaar is hij/zij oranje/donker bruin. De zomer editie is zwart/wit. De rups heeft als waardplant brandnetel.
Hieruit blijkt, dat de brandnetel een beetje in de zon op een verborgen hoekje leuke vlinders op kan leveren.
Foto van de wapenvlieg
Gewone pracht wapenvlieg. Veel wapenvliegen zijn zwart met gele strepen en platte brede lichamen. Deze is heel anders van kleur, toch lijken de antennes op de andere wapenvliegen. De larven groeien op in het water. Het is echt een soort voor hartje zomer, kijk goed op de bloemen, vooral op de berenklauw.
2 zweefvliegen in de Heemtuin
Deze zweefvlieg is de imitator van de bijen. De larve leeft in (koeien)stront. Deze soort komt dus veel voor en kan beslist niet steken.
Dit is een mooie zweefvlieg. Het is een “ZIJ” , vrouwtjes hebben een ruimte zitten tussen beide ogen. De ogen van de mannetjes zijn groter, dit betekent dat er geen ruimte zit tussen beide ogen, dan sluiten ze aan, zonder tussenruimte. Dat is wel logisch, ze hebben grotere ogen nodig om de vrouwtjes te zoeken!
De Jacobs rups in de Heemtuin
Van deze opvallende rups in het geel/zwart waren er slechts 3 exemplaren aanwezig. Vroeger zaten er tientallen op één plant. Het nachtvlindertje vliegt ook wel overdag, is kleurrijk met een groen/roze patroon en familie van de beervlinders.
Er is nog een hele andere groep van vlinders: de St. Jansvlinders. Vooral de St. Jansvlinder lijkt veel op de Jacobsvlinder, maar hij heeft 6 roze vlekken. Ik heb ze veel gefotografeerd bij Kassel. Maar de klimaatverandering kan nu een rol gaan spelen.
Spin met eierzak
sabelsprinkhanen
Sabelsprinkhanen hebben hele lange antennes. De veldsprinkhanen zijn over het algemeen kleiner en hebben kortere antennes.
Foto’s: Leen den Ouden
De metselwesp in de Heemtuin
Een metselwesp, die gemakkelijk te herkennen is. In rust zijn de vleugels gevouwen in de lengte, dat is op de foto’s te zien.
Het zijn solitaire wespen, die nauw verwant zijn aan de sociale limonade wespen, die in rust ook gevouwen vleugels hebben.
Elk jaar tref ik hem of haar wel in de tuin aan.
Foto’s gemaakt door Leen den Ouden
Veel insecten op een zonnige dag
Na de regenperiodes was het 17 juli 2024 weer een zonnige dag.
Dat vonden de insecten ook. Zij lieten zich in groten getale zien.
Zoals je in het buitenland kijkt naar vogels (op draden langs de weg) zo kun je kevers en vliegen zien op vooral de berenklauw en andere schermbloemigen. Dat zijn bloemen met korte kelken voor korte tongen, bij kevers en vliegen is dat het geval.
De wespen, bijen en vlinders hebben meestal een lange tong en zitten op b.v. de vlinderstruik. (bloemen met diepe kelken).
De Educatieve Heemtuin was in “hoera” stemming.
Foto’s en tekst: Leen den Ouden
Er zijn veel soorten zweefvliegen. De doodshoofd zweefvlieg (op borststuk) is een imitatie van een bij. Dit is mimicry: vogels denken dat het een bij is en laten dit insect – dat helemaal niet kan steken – met rust.
Ik vind het net een Marsmannetje, een enorm snel insect. De larven zijn interne parasieten van hommels. Elk jaar kom ik er wel 1 of 2 tegen. Gelukkig dat hij er nog is.
Hier ben ik blij, maar ook verdrietig om. De eerste keer dat ik hem zag was in Zuid-Frankrijk, gelukkig dat deze mooie kever nu bij ons te zien is. Het is treurig, dat de kever zover is opgeschoven door de veranderingen van ons klimaat en dat is niet goed.
Ik heb er 2 gezien, vroeger zaten ze veel meer in de tuin. Het is echt een hele mooie kever.
Dit is een toevalstreffer, door Carl ontdekt. Ik heb het vermoeden, dat het een pas uitgekomen boorvlieg is. Dit is een heel klein vliegje, waarvan de larven zich ontwikkelen in bloemen of nadere plaatsen in de plant. Deze bevindt zich op klis bij de composthoop. De vlieg is nog geel, maar de vleugels zijn bewerkt. Als iemand meer weet, dan hoor ik dat graag.
Een Wappervliegje. Dat zijn hele kleine vliegjes, die hun vleugels ongelijk van elkaar gebruiken (wapperen).
Een soldaatje, er zijn er erg veel van. Soldaatje is afgeleid van de gala-uniformen bij de militairen. Die uniformen zijn nog steeds in gebruik bij het Garde Regiment Grenadiers en Jagers. Ik heb daar zelf nog in gelopen.
Geen foto, maar wel een Grote sabelsprinkhaan gezien en dat was schitterend. We zijn benieuwd of er nog meer verrassingen komen.
Het is nu de tijd om naar de insecten te kijken. Veel kijkplezier!
Grote keizerlibel
Foto: Leen den Ouden
Klokjesbij en Libel
De Klokjesbijen slapen vaak – soms gezamenlijk – in de klokjes van klokjesbloemen. Ook halen ze bij deze bloemen de stuifmeel op voor de larven, die in de bamboestengels worden grootgebracht. Gefotografeerd in de rotstuin.
Een Libel, die is weer een van de eerste Libellen van het nieuwe seizoen. Deze rust in de Kruidentuin.
Beemdooievaarsbek en Blaasjeskruid
Ze komen voor in de insectentuin.
Dit is een uniek plantje in de paddenpoel. Dit is het enige plantje in Nederland, dat niet vegetarisch is en zijn voedsel in het water vangt. Hij zuigt hele kleine beestjes in blaasjes onder water naar binnen die hij vervolgens op eet.
Valeriaan
De wortel van deze plant wordt gebruikt als kruiden-geneesmiddel, tegen nervositeit e.d. Er zijn veel planten in Nederland die als geneesmiddel kunnen worden gebruikt of gegeten kunnen worden. Het zijn vaak de meest voorkomende planten.
Foto’s Leen den Ouden
Zevenblad en de Rietorchis
Zevenblad
Het is een probleem als je dit plantje in je tuin hebt.
Maar het trekt wel veel soorten bijtjes aan voor de bestuiving en zoals je kunt zien (als door een vergrootglas) de bloempjes zijn ontzettend mooi. Ze zijn als fijn kant, zelfs mooier dan het fluitenkruid.
Rietorchis
De wereld staat op z’n kop. De rietorchis is 3 tot 4 weken te vroeg, klimaatverandering.
In de hooiweide van de Educatieve Heemtuin aan de Matenaweg 1 in Papendrecht, staan er een groot aantal.
Er zijn kleine, maar ook grote bloeiwijzen. Goed kijken, want de heermoes is ook hoog opgeschoten.
Neem een verrekijker mee en doe je laarzen aan, want het is nat in de tuin.
Veel kijkplezier!
veenpluis en nogmaals de brede orchis
Er komen steeds meer planten bij. Op 1 mei zijn er weer twee nieuwe breedbladige orchideeën bijgekomen.
Er komen steeds meer nieuwe planten bij. Veenpluis is een nieuwe plant in de tuin. Dit houdt in dat de grond wel erg schraal wordt. Er wordt alles aan gedaan om de grond weer iets rijker te maken. Onder andere door het weghalen van moerasspirea omdat anders de weide overgaat in struikgewas. Ook moet de heermoes bestreden worden op biologische wijze. En dat is wat anders dan gifspuiten.
Foto’s: Leen den Ouden
De orchis bloeit
Foto: Leen den Ouden
Ondanks het koude weer van april, laat de natuur zich niet kennen. Op woensdag 17 april verscheen de eerste brede orchis in ons hooiland, die bloeit meestal een maand eerder dan de riet orchis.
Deze orchis is wel van het zelfde geslacht als de riet orchis. Op de foto is te zien, dat de bloemen het zwaar te verduren hebben gehad.
We zijn benieuwd of er nog meer exemplaren gaan bloeien. Ze moeten nu ook staan in het hooiland van SBB bij de witte fietsbrug en de molen tussen Oud Alblas en Streefkerk aan de noordwest-kant.
Deze bloeiers zijn wel erg vroeg
De daslook en het waterdrieblad met zijn franje aan de bloemen staan dit jaar door de warmte veel vroeger dan anders in bloei. Deze foto’s zijn van 3 april 2024.
Ooievaarsnest ingericht
Wim Hoogkamer en Mattie Toma hebben met hulp van Carl Sevenem op 24 maart het ooievaarsnest opgeknapt.
Klaar om ooievaars te ontvangen, we zijn benieuwd.
Foto’s: Leen den Ouden en Wim Hoogkamer
Vroege bloeiers in de tuin
Nog meer lentebodes (21-03-2024)
14 maart 2024
De Anemoon staat in bloei
21 februari 2024
Zo maar een greep uit de planten die zo vroeg al bloeien:
2023
Gele composieten in de rotstuin
03 september 2023
Er staan verschillende soorten composietbloemen in onze rotstuin:
In de volgorde van de foto’s hierboven zijn dit:
1 Een Havikskruid soort. Er zijn er een aantal van, die moeilijk uit elkaar te houden zijn. Zij bevatten melksap. Galwespen, galmuggen en bladluizen komen hierop voor.
2 Gele kamille is afwijkend van de andere Kamille soorten, die allemaal witte straalbloemen hebben, al hoe wel bastaarden met andere kamillesoorten kunnen optreden, dan worden de straalbloemen roomkleurig.
3. Heelblaadjes. De bloemen hebben een geur van vruchten of zeep. Ze komen vooral voor in het Delta gebied.
4. Slipbladige rudbeckia met heel hoge, grote bloemen, staan bij het kasje van het gebouw, maar in de tuin bij het bruggetje naar het gebouw.
5. Late guldenroede met alleen buisbloemen is een hoge plant en lijkt veel op de Canadese guldenroede, maar is veel minder behaard.
Hommels deel 2
22 augustus 2023
Dit zijn de hommels zwart met gele strepen.
Als je zo’n hommel ziet met een rode kont, dan is dat een weidehommel, die komt niet zoveel voor.
Heeft de hommel een zwarte kont maar ook een witte band er voor, dan is het een witte koekoekshommel. Die komt ook niet zoveel voor.
Heeft de hommel een witte kont en twee gele strepen, dat is de aardhommel. Die komen veel voor en staan ook op de foto’s.
Heeft de hommel een witte kont met drie gele strepen, dan is dit een tuinhommel.
Goed kijken is het devies. Vooral als de zon op de bloemen schijnt.
De Muurhagedis is er nog steeds
12 augustus 2023
Vorig jaar, eind augustus werd een Muurhagedis gespot in de Heemtuin. Maar ook dit jaar blijken ze er nog te zitten. Wil je ze zien?
Ga met zonnig weer kijken bij de Insectenmuur (bord 14). Houd zoveel mogelijk afstand en wacht.
Dan verschijnt er soms eentje aan de voorzijde tussen de stenen.
Ze zijn leuk om te fotograferen, maar razend snel.
Over de Hommels in de tuin
02 augustus 2023
Het is nu – als de zon schijnt – de toptijd van de hommels. De families zijn nu flink uitgegroeid. Maar hoe houd je die nou uit elkaar?
Je hebt “Roodruggen” zoals op deze foto. Als die een witte kont zou hebben is het een Boomhommel.
Maar deze heeft geen witte kont, dus is het een Akkerhommel.
Daarnaast kom je nog zwarte hommels tegen met een rode kont, dat zijn Steenhommels.
Over soorten met gele strepen een volgende keer
Een stadsreus in de tuin
26 juli 2023
Op Berenklauw zag Leen den Ouden twee reuzen zweefvliegen. Het kon niet mooier. De bovenste is een man en de onderste een vrouw. Zweefvliegen imiteren wespen en bijen, die kunnen steken, dat kunnen zweefvliegen niet. Toch zijn ze makkelijk uit elkaar te houden. Wespen en bijen hebben lange antennes en zweefvliegen (nest als vliegen) hele korte antennes.
Het verschil tussen man en vrouw: Een man heeft grote ogen nodig om het vrouwtje te zoeken, dus de ogen raken elkaar. Het vrouwtje heeft kleinere ogen, die raken elkaar niet, er loopt dus een streep (in dit geval een gele streep ) tussen de ogen.
Dat is op de foto niet zo goed te zien, vandaar nog een foto van de vrouw apart. Dat verschil van een vrouwtje of een mannetje geldt praktisch voor alle zweefvliegen. Toch leuk om te weten.
Kom maar zoeken in de Heemtuin (maar het moet wel zonnig zijn).
Soldaatjes
25 juli 2023
Misschien zitten de struiken in uw tuin ook wel vol met soldaatjes.
Soldaatjes zijn weekschildkevers, dus hebben vrij zacht de schilden. De kleuren van deze kevers lijken wel een beetje op gala-uniformen, vandaar de naam soldaatjes. De meeste kevers hebben – events als vliegen – korte tongen en eten dus op kruiden met ondiepe bloemkelken.
Ze treden vaak massaal op en zijn nu terug te vinden – in onze tuin – op Berenklauw.
Het is helaas maar één soort, vermoedelijk het Geel soldaatje, die ook een donkere versie kan hebben. Er zijn een kleine 50 soorten in Nederland.
(info: Wikipedia en boeken)
Mini-vlinder en Berenklauw in de Heemtuin
22 juli 2023
Weer een leuk klein vlindertje in de Educatieve Heemtuin: een Oranje dwergbladroller, gedetermineerd door de Vlinderstichting.
Het vlindertje komt in het hele land voor en is een gewone soort.
Gewone berenklauw
https://www.floravannederland.nl/planten/gewone_berenklauw/
Maar wat het extra leuk maakt is de Gewone berenklauw en die komt in de tuin veel voor.
De eitjes van de Dwergbladroller worden op deze plant gelegd. De rupsen eten de zaden van deze plant en De overwintert in de grond.
Kijk eens goed naar de bloeiwijze van de Gewone Berenklauw.
De Argusvlinder is terug in de Heemtuin
15 juli 2023
Op zaterdag 15 juli was de Argusvlinder bij ons in de Educatieve Heemtuin in de Insectentuin op bezoek (bord 17). Dit naast Atalanta, Gehakkelde Aurelia, Dagpauwoog en Landkaartje (de zomer generatie).
Gelukkig dat de vlinders zich nu steeds meer laten zien, na een slecht seizoen.
Het aantal Argusvlinders gaat nog steeds sterk achteruit omdat er geen hooilanden meer zijn en de graslanden vrijwel alleen bestaan uit Engels raaigras.
De rupsen van de Argusvlinder worden echter groot op Witbol, Kropaar, Kweek en Beemdgras. Deze zijn in ons weidegebied nog wel aanwezig. En daarom kan hier de Argusvlinder nog voorkomen
Dit mooie vlindertje is de bescherming waard. We hopen op een toekomst met meer kruidenrijke vegetaties! We doen ons best!
Een bijzondere vlieg in de Heemtuin
08 juli 2023
Op 8 juli 2023 zag Leen den Ouden een merkwaardige vlieg in de Heemtuin. Een Blaaskopvlieg (https://nl.wikipedia.org/wiki/Blaaskopvliegen), hij lijkt met zijn lange antennes wel op een marsmannetje. Het is een vliegensoort die opvalt omdat hij lange antennes op zijn kop heeft, en andere vliegen hebben juist hele korte. Wespen en bijen hebben juist ook weer lange antennes.
‘Blaaskopvliegen zijn parasitoïden die meestal bijen en wespen als gastheer gebruiken. Het vrouwtje legt in de vlucht een eitje in een volwassen insect, waarna de larve in dit insect leeft. De gastheer trekt zich na enige tijd terug en sterft uiteindelijk (bron Wikipedia).
Nu is de Blaaskopvlieg niet onbekend in de heemtuin, maar blijft toch wel een bijzonderheid.